تحلیل و ارزیابی عوامل آسیب پذیری شهر در برابر زلزله - نمونه موردی : منطقه ۴ تهران

تحلیل و ارزیابی عوامل آسیب پذیری شهر در برابر زلزله - نمونه موردی : منطقه 4 تهران چکیده مقدمه: امروزه در نگرش های نوین برنامه ریزی مدیریت بحران‏، مدیریت ریسک بحران به عنوان نگرش برتر مورد توجه است. در این نگرش، رویکرد به زلزله از خطر، به آسیب پذیری و از واکنش، به پیش کنش و از یک پدیده یک بعدی، به یک مقوله همه جانبه تغییر یافته است. از این رو در بررسی و تصمیم گیری درخصوص مسائل همه جانبه ای همچون زلزله که پیامدهای آن تمام جوانب شهر را در برمی گیرد، لازم است مجموعه ای از عوامل با در نظر گرفتن اهمیت هر یک از آنها لحاظ شوند. با توجه به این موضوع در این پژوهش، رویکرد تحلیل چند عاملی مورد توجه قرار گرفته است. روش ها: در این تحقیق به تحلیل ارتباط بین شاخص های برنامه ریزی شهری با عوامل مؤثر در آسیب پذیری در برابر زلزله برای منطقه 4 تهران پرداخته می شود. برای رسیدن به این منظور از مدل تحلیلی فرایند سلسله مراتبی به عنوان مدل اصلی استفاده شده است. همچنین قابلیت ها و تکنیک های تحلیلی نرم افزار gis مانند همپوشانی لایه ها مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها: علاوه بر تأثیر عوامل کالبدی و محیطی، شاخص های مدیریت بحران نظیر وجود اماکن اسکان موقت و نزدیکی به ایستگاه های آتش نشانی هم در آسیب پذیری شهر در برابر زلزله مؤثر بوده است. درضمن تأثیر گذاری عوامل اجتماعی و اقتصادی از جمله تراکم خالص مسکونی، تراکم جمعیتی و دسترسی به زیرساخت های شهری را هم نمی توان انکار کرد. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که علاوه بر عوامل محیطی (زمین ساختی) یا کالبدی، عوامل دیگری هم مانند عوامل اجتماعی و اقتصادی در افزایش خسارات ناشی از زلزله تأثیر دارند. کلمات کلیدی: آسیب پذیری شهری، زلزله، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، مدیریت بحران، منطقه 4 تهران.